Podważenie darowizny w celu uzyskania prawa do spadku lub zachowku

Unieważnienie darowizny mieszkania

W zakresie unieważnienia darowizny może być to kłopot, bowiem wymagać to będzie postępowania o ustalenie księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym i wykazania wady oświadczenia woli teścia w zakresie przekazania darowizny. Jednak pozostali synowie jak najbardziej – w przypadku zwykłej darowizny – mogą ubiegać się o zachowek po zmarłym teściu.

Ubieganie się o zachowek przez pozostałych synów

Zgodnie z treścią art. 991 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę”.

Z uwagi na powyższe, roszczenie rodzeństwa wynosi połowę lub 2/3 wartości, jaka przysługiwałoby im przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli teść zmarł, a do spadkobrania ustawowego była żona i 4 synów, to żona otrzymuje 1/4 masy spadkowej, a 3/4 dzielone jest między 4 synów.

Zachowek wynosi więc połowę tego udziału. Mając natomiast na uwadze art. 1000:

„§ 1. Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.

§ 2. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.

§ 3. Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny”.

Z uwagi na to, jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenie o zachowek w graniach określonych w art. 1000 Kodeksu cywilnego (wyrok SN z dnia 30.01.2008 r., sygn. akt III CSK 255/07).

Wartość darowizny i zachowku

Z uwagi na powyższe mąż pominięty w darowiźnie może dochodzić od brata roszczenia o zapłatę zachowku. Zgodnie z art. 1007 § 2 roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku. Idąc dalej, podnoszę, iż zgodnie z art. 995 § 1 „wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku”. Z uwagi na to, jeżeli brat poczynił nakłady na darowiznę, w postaci remontów itp., to jej wartość i stan oblicza się z chwili jej dokonania, a więc tak jak darowiznę otrzymał – zgodnie z taką wartością.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.