Dostęp do archiwalnych akt sądowych dotyczących postępowań spadkowych
• Data: 2024-03-11 • Autor: Katarzyna Siwiec
Moja nieżyjąca matka w 1977 r. prowadziła sądowe nabycie spadku po swoim ojcu, ale nie zostało to zaraz zapisane w księdze wieczystej i w rezultacie nadal właścicielem pola jest dziadek (zmarły w 1970 r.). Gmina upomniała się o uregulowanie stanu własności. Jednak nasze dokumenty kilkanaście lat temu uległy zniszczeniu w czasie powodzi. Przypuszczam, że oryginalne akta sprawy powinny być w sądowym archiwum, ale nie znam sygnatury akt tylko rok. Czy jest możliwe udostępnienie akt sprawy sądowej do wglądu (jeśli się zna numer sygnatury lub nie zna) i zrobienie kopii? Jeśli tak, to gdzie obecnie gromadzone są akta sądowe z dawnych lat? Jakie są warunki ich udostępnienia?
Wykazanie interesu prawnego – udostępnienie akt starej sprawy spadkowej
Co do zasady oczywiście jest możliwe udostępnienie akt sprawy bez ograniczenia stronom postępowania, czyli np. Pana mamie, gdyby żyła, i ich pełnomocnikom. Pan powinien wykazać interes prawny, aby uzyskać do nich dostęp, czyli okazać się chociażby aktem zgonu mamy. Podobnie można zrobić ksero, a najlepiej zdjęcia dokumentów znajdujących się w aktach sądowych.
Podstawę do tego stanowi art. 9 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), który stanowi, że rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. Treść protokołów i pism może być także udostępniana w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (system teleinformatyczny) albo innego systemu teleinformatycznego służącego udostępnianiu tych protokołów lub pism.
W Pana przypadku problemem jest tylko to, że brak jest sygnatury akt. W tym celu trzeba się skontaktować z sądem, który prowadził postępowanie spadkowe, i poprosić o ustalenie sygnatury akt postępowanie spadkowego, które toczyło się w 1977 r. po zmarłym dziadku.
Repertoria sądowe
Sąd prowadzi repertoria i ma możliwość ustalenia, czy postępowanie spadkowe po Pana dziadku się toczyło, czy też nie, a co się z tym wiąże, może ustalić sygnaturę akt. Najpewniej będzie trzeba wystąpić na piśmie o ustalenie sygnatury sprawy. Jeśli już ta zostanie ustalona, będzie możliwe zamówienie akt sprawy do czytelni i tam zapoznanie się z nimi i zrobienie ewentualnych fotokopii.
Akta te nie powinny były zostać zniszczone, bo istnieje obowiązek przechowywania ich przez 50 lat, a więc jeszcze przez lat 10.
Przepis § 14 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie przechowywania akt spraw sądowych oraz ich przekazywania do archiwów państwowych lub do zniszczenia z dnia 5 marca 2004 r. stanowi bowiem, że przez okres 50 lat przechowuje się akta spraw z zakresu prawa spadkowego, z tym że o dział spadku tylko gdy obejmował nieruchomość. Podobnie brzmiał § 13 poprzednio obowiązującego rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 maja 1989 r. w sprawie okresów przechowywania i warunków niszczenia akt spraw sądowych lub przekazywania ich archiwom państwowym. Również nakazywał on przechowywanie tego rodzaju akt przez lat 50, prawdopodobnie są one przekazane do archiwum państwowego, ale powinny być jak najbardziej dostępne.
Reasumując, Pan powinien zwrócić się do sądu, który rozpoznawał sprawę, w przypadku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku jest to sąd rejonowy. Ten sąd będzie władny ustalić sygnaturę i w tym sądzie będzie Pan mógł przejrzeć akta.
Przykłady
Przypadek Pana Kowalskiego: Pan Kowalski po śmierci swojej babci odkrył, że ma prawo do dziedziczenia nieruchomości, która nie była wymieniona w jej testamencie. Po wnikliwym poszukiwaniu informacji zdał sobie sprawę, że sprawa spadkowa jego babci mogła być już kiedyś rozpatrywana przez sąd, ale nie miał żadnych dokumentów potwierdzających jej przebieg. Udało mu się uzyskać dostęp do archiwalnych akt sądowych, które pomogły mu udowodnić swoje prawa do dziedziczenia tej nieruchomości.
Historia Pani Nowak: Pani Nowak, podczas próby sprzedaży rodzinnego domu, napotkała problem związany z nieuregulowanym stanem prawnym nieruchomości. Okazało się, że jej dziadek, który zmarł w latach 80-tych, był zapisany jako właściciel domu. Aby rozwiązać ten problem, musiała odnaleźć akta sądowe dotyczące spadku po dziadku. Pomimo braku dokładnych informacji o sygnaturze akt, udało jej się uzyskać odpowiednie dokumenty z sądowego archiwum, co pozwoliło na uregulowanie stanu prawnego nieruchomości.
Doświadczenie Rodzeństwa Marek: Rodzeństwo Marek, po śmierci swojego ojca, dowiedziało się, że mają nieznanego im wcześniej wuja, który również rościł pretensje do części spadku. Rodzeństwo nie miało jednak żadnych dokumentów, które mogłyby potwierdzić lub zaprzeczyć jego roszczeniom. Zdecydowali się na odnalezienie starych akt sądowych dotyczących spadku po dziadku, aby zrozumieć, jakie prawa miał ich wuj. Odnalezienie tych dokumentów w archiwum sądowym pozwoliło im na wyjaśnienie sytuacji prawnej i podjęcie dalszych kroków.
Podsumowanie
Podsumowując, dostęp do archiwalnych akt sądowych dotyczących postępowań spadkowych może okazać się kluczowy w rozwiązywaniu skomplikowanych kwestii prawnych związanych z dziedziczeniem. Przykłady z życia wzięte pokazują, jak odzyskanie i analiza starych dokumentów sądowych może pomóc w ustaleniu praw własności, rozstrzygnięciu sporów rodzinnych, a także w uregulowaniu stanu prawnego nieruchomości. Te historie podkreślają znaczenie archiwów sądowych jako cennego źródła informacji prawnej, dostępnego dla osób poszukujących rozwiązania swoich spraw spadkowych.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz profesjonalnej pomocy prawnej w sprawach spadkowych? Skontaktuj się z nami! Oferujemy kompleksowe porady prawne online oraz pomoc w przygotowywaniu niezbędnych pism i dokumentów związanych z dziedziczeniem i postępowaniami spadkowymi. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Siwiec
Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Specjalizuje się w prawie zamówień publicznych oraz obsłudze prawnej firm. Zajmuje się również sporządzaniem projektów umów, uchwał, regulaminów, polityk oraz innych aktów. Jednocześnie, posiada także szerokie zainteresowania w innych dziedzinach prawa, pozwalające na udzielanie porad w zróżnicowanych stanach faktycznych i prawnych.
https://www.linkedin.com/in/katarzyna-siwiec-radca-prawny/
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
