Niezgodny dział spadku

Zniesienie współwłasności spadkowej

Spadek to ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy w chwili jego śmierci i przechodzących na jego następców prawnych. Spadkobierca (spadkobiercy) w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca.

Jak wynika z opisu, spadek po Pana ojcu nie został do dnia dzisiejszego podzielony między spadkobiercami. Jakie zatem kroki należy teraz podjąć?

Zgodnie z art. 1035 Kodeksu cywilnego „jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych”. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Zgodnie z art. 1037 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Jak przeprowadzić dział spadku?

Do przeprowadzenia działu spadku należy przedłożyć przede wszystkim postanowienie sądu bądź akt poświadczenia dziedziczenia stwierdzający nabycie spadku. Z dokumentów tych wynikać będzie krąg spadkobierców. Spadkobiercy do dokonania działu spadku powinni dostarczyć tytuły prawne spadkodawcy do poszczególnych składników majątku spadkowego, np. aktualny odpis księgi wieczystej, akt własności ziemi, akt uzyskania własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość gruntowa, to oprócz aktualnego odpisu księgi wieczystej należy dołączyć aktualny wypis z rejestru gruntów, a gdy chodzi o spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź lokal stanowiący odrębną nieruchomość – zaświadczenie ze spółdzielni bądź od zarządcy nieruchomości o niezaleganiu w bieżących opłatach.

Dział spadku można przeprowadzić u notariusza (pod warunkiem że będzie zgoda między spadkobiercami co do działu spadku) lub w sądzie.

Zobacz również: Dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności

Dział spadku przed notariuszem

Jeśli chodzi o koszty notarialne działu spadku, to podstawą do określenia maksymalnej stawki taksy notarialnej jest ogólna wartość majątku podlegającego działowi.

Wniosek o dział spadku

We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) należy powołać:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• spis inwentarza,
• jak również podać, jakie spadkodawca sporządził testamenty, gdzie zostały złożone i gdzie się znajdują.

Jeżeli spis inwentarza nie został sporządzony, należy we wniosku wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu.

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej.

W postępowaniu spadkowym zarówno skład, jak i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, który dokonuje tego na podstawie wyjaśnień uczestników postępowania. Od prawidłowego ustalenia wartości majątku spadkowego zależy obliczenie wielkości poszczególnych sched spadkowych przypadających na rzecz poszczególnych współspadkobierców.

W postępowaniu o dział spadku jego stan ustala się według chwili otwarcia spadku, a więc chwili śmierci spadkodawcy, a wartość spadku według cen z chwili dokonania działu spadku. Oznacza to, że przy podziale sąd będzie uwzględniał wartość nieruchomości na dzień dokonywania działu.

Jeżeli uczestnicy zgodnie określą wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku, sąd nie będzie ustalał wartości przedmiotów spadkowych. W przypadku sporu pomiędzy uczestnikami co do wartości poszczególnych przedmiotów spadkowych sąd powoła biegłego.

Dokonanie nakładów na wspólną nieruchomość

Spadkobierca, który dokonał nakładów i wydatków na nieruchomość, będzie mógł żądać zwrotu części tych nakładów, odpowiednio do udziałów w nieruchomości, od pozostałych spadkobierców.

Sąd w wyroku z dnia 21 maja 2010 roku, sygn. akt II Ca 346/10 stwierdził, że do postępowania działowego nie należy dochodzenie między współspadkobiercami innych roszczeń niż przewidziane w art. 686 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.). Zgodnie z treścią tego przepisu w postępowaniu o dział spadku rozliczeniu między współspadkobiercami podlegają wyłącznie roszczenia z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, czynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych. Roszczenia te mają charakter procesowy, lecz na zasadzie wyjątku są rozpoznawane w postępowaniu nieprocesowym o dział spadku. W myśl ogólnych zasad wyjątki nie mogą być wykładane rozszerzająco, co oznacza, że roszczenia inne niż przewidziane w art. 686 K.p.c. nie należą do postępowania działowego.

We wniosku o dział spadku spadkobierca, który go składa, powinien zaproponować swój sposób dokonania podziału majątku, czyli wskazać, co komu ma przypaść i kto kogo ma spłacić i w jakiej wysokości. Jeżeli pozostali spadkobiercy zgodzą się z zaproponowanym przez wnioskodawcę sposobem podziału, to sąd nie będzie w to wnikał i zasądzi zgodnie z wnioskiem. Jeżeli pozostali spadkobiercy nie będą się zgadzać na zaproponowany sposób podziału, wówczas o ostatecznym sposobie podziału majątku spadkowego, spłatach itp. orzeknie sąd.

Sposoby dokonania działu spadku

Z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku, zarówno w trybie umownym, jak i spadkowym, można wyróżnić:

podział fizyczny spadku – podział w naturze,

przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych,

podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w ten sposób sumy między współspadkobiercami.

Wniosek o dział spadku powinien być należycie opłacony. Opłata od wniosku jest stała i wynosi 500 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Jeżeli wniosek o dział spadku zawiera żądanie zniesienia współwłasności, opłata wynosi 1000 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 zł.

Jak widać, postępowanie przed notariuszem jest prostsze, szybsze, ale za to droższe. Z kolei plusem postępowania przed sądem jest to, że jest tańsze. Na dokonanie działu spadku, czy to przed notariuszem, czy przed sądem, spadkobiercy nie są ograniczeni żadnym terminem – można to załatwić w każdym czasie. Oczywiście wybór gdzie i jak podzielić spadek po zmarłym ojcu będzie zależał od tego, czy będzie zgoda między spadkobiercami co do podziału i czy będą oni zainteresowani współpracą ze sobą nawzajem co do załatwienia tej sprawy. Jeżeli nie będzie zgody, to pozostaje wyłącznie droga sądowa. Wówczas każdy ze spadkobierców może złożyć wniosek do sądu o dział spadku, w którym wskaże swój sposób podziału majątku spadkowego, a ostateczną decyzję podejmie sąd. Co się tyczy stanu zdrowia Pana mamy, to jest szansa, że nawet nie będzie musiała stawiać się w sądzie. Sąd co do zasady wysyła zawiadomienia o terminie stawiennictwa nieobowiązkowego, czyli niestawienie się zawiadomionej osoby nie wstrzymuje procedowania w sprawie.

Pełnomocnik do występowania w sprawie o dział spadku

Jedynie wyjątkowo sąd wzywa daną osobę do obowiązkowego stawiennictwa i wówczas niestety nie ma już wyboru i trzeba się stawić. Poza tym Pana mama może ustanowić pełnomocnika do występowania w jej imieniu w sprawie o dział spadku. Pełnomocnikiem może być m.in. osoba z jej najbliższej rodziny, czyli np. któreś z dzieci.

Pyta Pan, czy właściwym będzie wnioskowanie o niezgodny dział spadku. Otóż jeżeli zależy Panu na załatwieniu do końca spraw spadkowych, to nie ma innego sposobu, aby spadek podzielić między spadkobierców. Sam Pan musi sobie odpowiedzieć na pytanie, czy zależy Panu na podzieleniu spadku i zakończeniu całej sprawy, czy też nie. Jeżeli chce Pan tylko i wyłącznie przekazać matce swój udział, to może Pan tego dokonać poprzez umowę darowizny u notariusza bez przeprowadzania działu spadku. Tutaj jednak jest wymóg, aby Pana mama była na tyle świadoma, że da radę sama stawić się u notariusza i złożyć własnoręczny podpis. Jest możliwość oczywiście ustanowienie pełnomocnika, który w imieniu Pana mamy zawarłby z Panem umowę darowizny.

Co do odrzucenia udziału. Należy tu odróżnić dwie sprawy spadkowe: po Pana ojcu i po Pana matce. Są to dwie odrębne sprawy. Aktualnie rozpatrujemy sprawę spadkową po Pana ojcu. Stał się Pan właścicielem 1/8 spadku i nie może Pan już tego udziału odrzucić. Może go Pan oczywiście sprzedać lub darować, ale nie odrzucić. Z kolei po śmierci Pana matki będzie odrębna sprawa spadkowa, w toku której będzie miał Pan możliwość albo spadek przyjąć, albo odrzucić. Jeżeli teraz daruje Pan 1/8 spadku swojej matce, to po jej śmierci ta 1/8 będzie podlegała dziedziczeniu wraz z pozostałym majątkiem należącym w chwili śmierci do Pana mamy. Wówczas będzie Pan mógł spadek po matce w całości odrzucić albo go przyjąć.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.