Pominięcie w testamencie a zachowek

Czy małżonek pominięty w testamencie może dochodzić zachowku po śmierci żony?

Na wstępie wyjaśnijmy kwestię samego zachowku. Prawo do zachowku przysługuje co do zasady tylko spadkobiercom ściśle określonym przepisami. Według Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) są nimi:

„Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Zobacz również: Jak przepisać dom na żonę?

Ustalenie udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku

Jak wskazują powyższe przepisy, Pan jako maż zmarłej jest uprawniony do zachowku.

Zgodnie z art. 992 K.c. przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. W przedstawionej przez Pana sprawie nie został Pan przez żonę wydziedziczony.

Ponadto:

„Art. 993. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Art. 994. § 1. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku”.

Zachowek po żonie

Reasumując powyższe, jest Pan jak najbardziej uprawniony do żądania zachowku po Pana żonie. Swoje żądania powinien Pan skierować do córki siostry Pana żony, która została powołana w testamencie do całości spadku po Pana żonie. W skład spadku po Pana żonie wszedł cały jej majątek osobisty oraz połowa Państwa majątku wspólnego małżeńskiego. Druga połowa jest cały czas Pana własnością.

Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami, z mocy ustawy, wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe, nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”.

Według § 2 art. 31 „do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków”.

Majątek osobisty każdego z małżonków

Podstawą do wyodrębnienia składników majątkowych nabytych przed dniem zawarcia małżeństwa jest art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który mówi, że do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, czyli przed dniem zawarcia związku małżeńskiego;
2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”.

Wzór na wyliczenie zachowku

Wzór na wyliczenie zachowku jest następujący:

Wartość spadku ustalona dla potrzeb obliczenia zachowku x (razy) udział danego spadkodawcy wynikający z dziedziczenia ustawowego x (razy) ułamek należnego zachowku - (minus) darowizny (lub wartość spadku który otrzymał uprawniony do zachowku w spadku) dla uprawnionego do zachowku = wartość zachowku.  

Na obecnym etapie postępowania toczy się sprawa o stwierdzenie nabycia spadku po Pana żonie. Po zakończeniu tego postępowania, będzie Pan mógł wystąpić do córki siostry Pana żony z żądaniem zapłaty zachowku. Jeżeli córka nie zapłaci dobrowolnie, wówczas będzie Pan musiał wnieść do sądu pozew o zachowek.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.