Postępowanie spadkowe po śmierci małżonka bez testamentu
• Data: 2023-10-21 • Autor: Piotr Kowalski
Po śmierci mojego męża pojawiła się konieczność uporządkowania spraw spadkowych. Mąż nie zostawił testamentu, a co do majątku – jest mieszkanie, które jest naszą wspólną własnością. Nasze dzieci, dwójka, wyraziły życzenie, że chciałby mi przekazać swoje udziały spadkowe, aby mieszkanie należało tylko do mnie. W jaki sposób przeprowadzić postępowanie spadkowe po mężu z uwzględnieniem takiej ich decyzji? Czy mój stary samochód o wartości około 10 tys. zł podlega dziedziczeniu?
Dziedziczenie po mężu i ojcu – jaki podział spadku?
Po śmierci męża dziedziczy Pani oraz dwoje dzieci. Spadek po zmarłym obejmuje cały jego majątek osobisty oraz połowę majątku wspólnego małżeńskiego. To oznacza, że jeśli mieszkanie było Państwa wspólnym majątkiem małżeńskim, to tylko połowa udziału w nieruchomości wchodzi w skład spadku po zmarłym. Pani nadal pozostaje właścicielką drugiej połowy mieszkania. Co do samochodu: jeśli został nabyty w trakcie małżeństwa, jest on traktowany za część majątku wspólnego małżonków, a więc połowa udziału będzie wchodzić w skład spadku po mężu – niezależnie od tego, kto jest wpisany w dokumencie rejestracyjnym jako właściciel.
Póki co nie przeprowadziła Pani postępowania spadkowego po mężu, ale zdecydowaliście w rodzinie, co chcecie zrobić ze swoimi udziałami spadkowymi. Zgodnie z § 1 art. 931 Kodeksu cywilnego (K.c.) – w pierwszej kolejności spadek dziedziczą dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą w równych częściach, jednakże udział przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż jedna czwarta całego spadku. Czyli w rozważanym przypadku Pani i dwoje dzieci dziedziczycie po 1/3 udziału w spadku.
Pierwszym krokiem w uporządkowaniu kwestii spadkowych jest uzyskanie potwierdzenia nabycia spadku. Można to zrobić poprzez sąd lub notariusza, uzyskując tzw. akt poświadczenia dziedziczenia.
Zobacz również: Prawo do mieszkania po śmierci męża
Postępowanie spadkowe przed sądem
Rozpoczęcie postępowania w celu stwierdzenia nabycia spadku polega na złożeniu wniosku w sądzie rejonowym, który jest właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien zawierać:
- Odpis wniosku w tylu kopiach, ile jest uczestników postępowania.
- Odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych lub odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet zamężnych.
- Odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy/ów.
- Testament w oryginale, wraz z tyloma kopiami, ile jest uczestników postępowania (jeżeli taki dokument istnieje).
- Oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były złożone).
Wnosząc sprawę o ustalenie praw do spadku, trzeba uwzględnić wszystkich spadkobierców, którzy dziedziczą. Procedura zakończy się postanowieniem sądu, które stwierdza nabycie spadku. Opłata za wniosek wynosi 100 zł + 5 zł tytułem wpisu do Rejestru Spadkowego.
Wzór wniosku o stwierdzenie nabycia spadku: Wzór
Postępowanie spadkowe przed notariuszem
Drugą opcją potwierdzenia prawa do spadku jest notarialne poświadczenie dziedziczenia, które ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Warto zaznaczyć, że akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz, niezależnie od ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Spadkobiercy nie muszą składać żadnych wniosków ani dokumentów procesowych. Jednak muszą spełnić następujące warunki:
- Wszyscy potencjalni spadkobiercy ustawowi i testamentowi spotykają się w kancelarii notarialnej.
- Nie ma sporów między nimi w kwestii dziedziczenia.
- Spadek został otwarty po 1 lipca 1984 roku.
Należy umówić spotkanie z notariuszem i zebrać wymagane przez niego dokumenty (akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców oraz testament, jeśli taki istnieje). W kancelarii notarialnej spotykają się wszyscy potencjalni spadkobiercy, a notariusz odbiera od nich stosowne oświadczenia oraz sporządza protokół dziedziczenia w formie aktu notarialnego. Na jego podstawie sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który opisuje, kto dziedziczy i jakie udziały przypisane są każdemu ze spadkobierców. Akt poświadczenia dziedziczenia nabiera mocy prawnej po zarejestrowaniu w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia.
Koszty poświadczenia dziedziczenia przed notariuszem
Koszt poświadczenia dziedziczenia u notariusza wynosi 150 zł (100 zł za protokół dziedziczenia i 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia). Należy dodać do tego 23% podatku VAT. Opłaty te nie obejmują kosztów związanych z wypisami aktów poświadczenia dziedziczenia, które mogą być żądane przez każdego zainteresowanego spadkobiercę i kosztują 6 złotych netto za każdą stronę dokumentu.
Przekazywanie udziału w spadku innemu spadkobiercy
Po stwierdzeniu nabycia spadku można podjąć decyzje dotyczące przekazania udziału w spadku. Jeśli spadkobiercy zgadzają się przekazać odziedziczony majątek jednej osobie mogą zdecydować się na umowny dział spadku. Tu również mogą wybrać, czy tę procedurę zrealizować na drodze sądowej czy notarialnie.
Umowny dział spadku może obejmować cały spadek lub jego część. W umowie powinno się wskazać wartość spadku i sposób dokonania podziału. Umowa ta powinna być zawarta przez notariusza, zwłaszcza gdy przedmiotem podziału jest nieruchomość.
Koszty notarialnego podziału spadku
Zobacz również: Okres przechowywania akt sądowych w sprawach karnych
Sposoby działu spadku
Działu spadku można dokonać na kilka sposobów, niezależnie od tego, czy wybieramy drogę notarialną, czy sądową. Oto główne metody:
- Podział fizyczny spadku– podział w naturze.
- Przyznanie konkretnych przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy z obowiązkiem wypłaty pozostałym.
- Podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej kwoty między współspadkobierców.
Opłaty sądowe w sprawie o dział spadku
Opłata sądowa w sprawie działu spadku wynosi 500 zł za wniosek o dział spadku, 300 zł, jeśli zawiera on zgodny projekt działu spadku, 1000 zł za wniosek o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności, oraz 600 zł, jeśli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.
Podsumowanie
Podsumowując, w Pani przypadku pierwszym krokiem jest stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym mężu. Następnie należy porozumieć się z pozostałymi spadkobiercami w sprawie podziału spadku i złożyć wniosek o dział spadku do sądu lub udać się z pozostałymi spadkobiercami do notariusza.
Przykłady
Przypadek Pani Kowalskiej: Po śmierci jej męża, Pani Kowalska musiała stawić czoło kwestiom spadkowym bez pozostawionego testamentu. Mimo że mieszkanie było ich wspólną własnością, musiała uzyskać potwierdzenie nabycia spadku poprzez sąd lub notariusza. Dzięki wsparciu swoich dzieci, które zdecydowały się przekazać jej swoje udziały, mogła ostatecznie zostać jedynym właścicielem mieszkania.
Działania Pana Nowaka: Pan Nowak po śmierci żony zastanawiał się, jak podzielić majątek. Ich stary samochód, choć wartościowy, również wchodził w skład spadku. Z pomocą notariusza i po złożeniu odpowiednich dokumentów, udało mu się ustalić, że zarówno on, jak i jego dzieci, dziedziczą po równych częściach. Rozważał opcję umownego działu spadku, aby uporządkować sprawy bez długotrwałego postępowania sądowego.
Decyzja rodziny Szymańskich: Rodzina Szymańska po śmierci ojca stanęła przed trudną decyzją dotyczącą mieszkania, które było ich wspólną własnością. Postanowili wspólnie zebrać wszystkie potrzebne dokumenty i udać się do notariusza, aby potwierdzić swoje prawa do spadku. Dzięki jednomyślności w rodzinie, udało im się szybko i sprawnie przekazać cały majątek matce, co było ich wspólnym życzeniem.
Oferta porad prawnych
Specjalizujemy się w udzielaniu pomocy w sprawach spadkowy. Oferujemy konsultacje, przygotowywanie niezbędnych dokumentów oraz wsparcie w procesach o dziedziczenie, zachowek. Nasz zespół prawników posiada szerokie doświadczenie w tej dziedzinie i jest gotów służyć pomocą w ochronie Państwa praw. Skontaktujcie się z nami, aby online uzyskać wsparcie w rozwiązywaniu problemów związanych z dziedziczeniem. Aby to zrobić, prosimy opisać problem w formularzu pod artykułem.
Bibliografia:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 sierpnia 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej - Dz.U. 2020 poz. 1473
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
