Odrzucenie po terminie spadku w imieniu małoletniego

Odpowiedzialność za długi pozostawione przez spadkobiercę

Podstawę prawną opinii stanowią przepisy Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) oraz Kodeksu cywilnego (K.c.).

Zgodnie z art. 1012 K.c. spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Jak z tego wynika, sposób przyjęcia spadku ma ogromne znaczenie dla późniejszej odpowiedzialności za długi pozostawione przez spadkodawców (spadkodawcę).

Oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku 

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Zobacz również: Zrzeczenie się spadku w UK

Dziedziczenie długów przez osobę małoletnią - jak odrzucić spadek po terminie

Obecnie, z uwagi na fakt, że spadek miałby odziedziczyć Pana małoletni syn, konieczne jest, aby wystąpił Pan do sądu o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka. Wniosek o wyrażenie zgody składa się do sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsca zamieszkania małoletniego. Opłata sądowa od wniosku wynosi 40 zł.

We wniosku Pan będzie wnioskodawcą, a matka dziecka uczestniczką postępowania. Należy dołączyć dokumenty potwierdzające zadłużenie ojca lub wskazać świadków, którzy taką okoliczność potwierdzą przed sądem.

Od momentu wniesienia wniosku czas na odrzucenie spadku ulega zawieszeniu, co potwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt I CSK 329/13, w którego tezie wskazano, że „złożenie wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego powoduje zawieszenie – na czas trwania postępowania – biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 k.c.”

Z uwagi na fakt, iż termin został uchybiony, konieczne jest powołanie się na przepis art. 1019 K.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;

2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.

Innymi słowy spadkobiercy mogą złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu spadku lub oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Zobacz również: Przywrócenie terminu do odrzucenia spadku

Wniosek do sądu o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego syna 

Przytoczę w tym miejscu komentarz do Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim: „błąd co do treści czynności prawnej może być błędem co do tytułu powołania do dziedziczenia, osoby spadkodawcy, przedmiotu spadku. Należy jednak zgodzić się z poglądem, że podstawę uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może stanowić błąd prawnie doniosły (art. 1019 § 2 w zw. z art. 84 § 1 zd. 1 i § 2 k.c.). Błędem takim nie jest nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustalaniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego (post. SN z dnia 30 czerwca 2005 r., IV CK 799/04, OSNC 2006, nr 5, poz. 94, z glosą W. Borysiaka, Palestra 2009, z. 5-6, s. 285; post. SN z dnia 18 marca 2010 r., V CSK 337/09, Lex nr 677786). Nie będzie też błędem prawnie doniosłym złożenie oświadczenia pod wpływem wadliwych, błędnych pobudek czy motywów (J. Kremis, E. Gniewek [w:] E. Gniewek, Komentarz, s. 1642), czy z tego samego powodu brak odpowiedniego oświadczenia w terminie.”*

W przedstawionym przypadku oświadczenie o zrzeczeniu się spadku, aby było skuteczne, musi być złożone w formie ustnej przed sądem lub notariuszem. Inna forma będzie skutkowała brakiem skuteczności. Zanim Pan to jednak w imieniu syna złoży, konieczne jest wystąpienie do sądu z wnioskiem wyrażenie zgody na odrzucenie spadku i przywrócenie terminu do jego złożenia.

Reasumując, proszę jak najszybciej złożyć wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego syna wraz z wnioskiem o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia takiego oświadczenia.

* Andrzej Kidyba (red.), Elżbieta Niezbecka, Komentarz do art.1019 Kodeksu cywilnego, 2011.11.15

** Opis sprawy z lipca 2015 r.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.