Przywłaszczenie pieniędzy z konta po śmierci
• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Przed dwoma laty wraz z matką sprzedaliśmy dom. Byliśmy współwłaścicielami po połowie. Przy sprzedaży pieniądze zostały przelane na konto matki. Tak zostało to ujęte w akcie notarialnym sprzedaży domu, czyli tylko jej numer konta. Jak pieniądze już spłynęły, matka przelała mi połowę z mojej części; drugą część miała mi przelać, gdy będę potrzebował. Za swoją część matka kupiła mieszkanie i wkrótce zmarła. Zdążyła jednak przepisać to mieszkanie na siostrę i upoważnić ją do swojego konta. Mnie w testamencie wydziedziczyła. Siostra przywłaszczyła sobie moją część pieniędzy. Jak mogę je odzyskać?
Rozporządzenie cudzym mieniem
Musi Pan zawiadomić prokuraturę o popełnieniu przestępstwa przywłaszczenia przez siostrę, która świadoma, iż pieniądze na koncie nie stanowią majątku spadkowego, rozporządziła powierzonymi jej pieniędzmi bez stosownego ku temu tytułu.
Rozporządzenie cudzym mieniem „jak własnym”, jako odpowiadające znamieniu przywłaszczenia określonego przepisem art. 284 § 2 K.k., zawiera zamiar przejawiający się we „włączeniu pieniędzy do swego majątku i rozporządzeniu nimi jak własnymi” – wypełnia dyspozycję wskazanego przepisu, o tyle sprzeciw musi budzić utożsamienie takiego działania z samym tylko faktem nieuprawnionego postąpienia z powierzonym mieniem w inny, niż umówiony z matką sposób, niezależnie od tego, jaką wolą objęty był skutek tak podjętego działania i jaki przyświecał mu cel. Dla realizacji znamienia przywłaszczenia od strony podmiotowej nie jest bowiem wystarczające stwierdzenie obiektywnego rozporządzenia przez sprawcę cudzą rzeczą, lecz konieczne jest oprócz tego wykazanie, że działaniu temu towarzyszył szczególny zamiar, określany jako animus rem sibi habendi (por. m.in. wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1978 r., V KR 197/77, OSNPG 1978, z. 6, poz. 64 i Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 października 1998 r., II AKa 108/98, Apelacja Lubelska 1999, Nr 2 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r., IV KKN 380/99 – Lex nr 77427).
Zobacz również: Współwłaściciel konta a śmierć właściciela
Przywłaszczenie cudzej rzeczy
Do istoty przywłaszczenia (tak jak kradzieży) należy osiągnięcie celu w postaci uczynienia z cudzej rzeczy swojej własności. W zakresie traktowania cudzej rzeczy jak własnej – przez jej zatrzymanie lub rozporządzenie nią – mieści się zatem zarówno wola włączenia w ten sposób owej rzeczy do majątku sprawcy, jak i jednoczesny zamiar definitywnego pozbawienia osoby uprawnionej jej własności; w zamiarze tym nie mieści się więc jedynie tymczasowe uniemożliwienie dysponowania rzeczą przez jej właściciela. Skutek przywłaszczenia, objęty bezpośrednim a nie ewentualnym zamiarem sprawcy, stanowi utrata rzeczy przez osobę uprawnioną, wobec czego szkoda powstała w majątku tej osoby ma, w zamierzeniu przywłaszczającego, nieodwracalny charakter. Taki zamiar odróżnia się od zamiaru sprawcy, który jedynie samowolnie używa cudzej rzeczy (por. m.in. treść przepisów art. 127 § 1 K.w., czy art. 289 K.k.), albo który – przy pomocy oszukańczych zabiegów – podejmuje działanie skutkujące niekorzystnym rozporządzeniem przez pokrzywdzonego mieniem z jednoczesną korzyścią dla siebie, której osiągnięcie stanowi jego cel (por. wywody wyroków Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2000 r., III KKN 86/98, OSNKW 2000, z. 7-8, poz. 65 i z dnia 30 sierpnia 2000 r., V KKN 267/00, OSNKW 2000, z. 9-10, poz. 85 i przytaczaną tam literaturę). Cel przywłaszczenia jest pojęciem zakresowo węższym od celu osiągnięcia korzyści majątkowej, która to korzyść może wynikać także z niekorzystnego dla interesów pokrzywdzonego wykorzystania cudzego mienia i materializować się w każdej innej formie niż przywłaszczenie.
Pozew cywilny o zwrot środków z konta bankowego
Drugą opcją jest pozew cywilny. Jednak tu ponosi Pan opłaty. Jednak skoro siostra nabyła spadek po mamie, to weszła w jej prawa i obowiązki – sąd na Pana żądanie może uzyskać z banku historię rachunku – nawet już zamkniętego.
Wpis sądowy od pozwu to 5% wartości kwoty, jakiej Pan dochodzi.
Zobacz również: Co grozi za wypłacenie pieniędzy z konta po śmierci właściciela?
Przykłady
Nieuczciwy opiekun
Pani Krystyna, starsza kobieta, upoważniła swoją córkę do konta bankowego, aby ta mogła pomagać jej w codziennych finansach. Po śmierci matki córka wypłaciła wszystkie oszczędności, ignorując fakt, że połowa kwoty powinna trafić do jej brata jako spadkobiercy ustawowego. Brat próbował polubownie odzyskać swoją część, ale siostra odmówiła. Sprawa trafiła do sądu, gdzie udowodniono, że pieniądze nie były darowizną, lecz częścią spadku, co pozwoliło bratu na odzyskanie należnych mu środków.
Fałszywe zapewnienia
Pan Marek mieszkał z ojcem, który miał spore oszczędności na koncie. Przed śmiercią ojca jego druga żona, mająca dostęp do rachunku, obiecała Markowi, że podzieli się z nim pieniędzmi zgodnie z wolą zmarłego. Po śmierci mężczyzny kobieta wypłaciła wszystkie środki i zerwała kontakt. Marek zgłosił sprawę do prokuratury, powołując się na fakt, że pieniądze nie należały do niej jako spadkobierczyni, a sąd nakazał zwrot przywłaszczonej kwoty.
Znikające oszczędności
Po śmierci pana Adama jego partnerka życiowa, upoważniona do jego konta, wypłaciła wszystkie zgromadzone tam środki, nie informując jego dzieci z poprzedniego małżeństwa. Twierdziła, że była to forma darowizny, jednak nie miała na to żadnych dowodów. Dzieci złożyły wniosek do sądu o zabezpieczenie środków jako element spadku. Po analizie historii rachunku i przesłuchaniu świadków sąd uznał, że partnerka nie miała prawa do tych pieniędzy i zobowiązał ją do ich zwrotu.
Podsumowanie
Przywłaszczenie pieniędzy z konta po śmierci właściciela to poważny problem prawny, który może prowadzić do konfliktów rodzinnych i długotrwałych procesów sądowych. Osoby upoważnione do rachunku często mylnie uznają zgromadzone tam środki za swoją własność, pomijając zasady dziedziczenia. W takiej sytuacji kluczowe jest szybkie podjęcie działań prawnych – zgłoszenie sprawy do prokuratury lub dochodzenie swoich praw na drodze cywilnej. Warto pamiętać, że bezprawne rozporządzenie cudzym majątkiem może wiązać się z poważnymi konsekwencjami, w tym obowiązkiem zwrotu środków i odpowiedzialnością karną.
Oferta porad prawnych
Jeśli masz problem związany z przywłaszczeniem pieniędzy z konta po śmierci bliskiej osoby, skorzystaj z naszej pomocy prawnej online. Oferujemy profesjonalne doradztwo, analizę sytuacji oraz wskazanie najlepszej drogi postępowania – zarówno w sprawach karnych, jak i cywilnych. Nasi prawnicy pomogą Ci w przygotowaniu zawiadomienia do prokuratury, pozwu sądowego oraz w dochodzeniu należnych Ci środków. Skontaktuj się z nami, aby szybko i skutecznie chronić swoje prawa.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń - Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r., IV KKN 380/99
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2000 r., III KKN 86/98
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Jak uzyskać spadek po dziadku, którego nie znałam, formalności krok po kroku
» Termin na odrzucenie spadku a brak informacji o śmierci spadkodawcy
» Uzupełnienie wniosku o odrzucenie spadku, czy to jeszcze możliwe po terminie?
» Dziedziczenie po przyjacielu na podstawie testamentu a obowiązek poszukiwania krewnych
» Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie, czy wpływa na prawa spadkowe?
