Czy pasierb ma prawo do zachowku po ojczymie?
• Data: 2024-03-21 • Autor: Tomasz Krupiński
Ojczym mojego taty zmarł w zeszłym roku. Czy ojcu należy się zachowek po ojczymie? Mama taty zmarła kilka lat wcześniej.
Komu przysługuje zachowek?
Polskie prawo nie przewiduje możliwości dochodzenia zachowku przez pasierba. Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) – zstępnym spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się połowa wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym (zachowek). Na podstawie art. 991 § 2 K.c. zstępnemu jako osobie uprawnionej, która nie otrzymała należnego jej zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługiwałoby przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże zgodnie z art. 1000 § 1 K.c. w sytuacji, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego jej zachowku od spadkobiercy, może on żądać sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku od pozwanego jako osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku. Przy tym obdarowany jest obowiązany do zapłaty tej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.
Kolejność dziedziczenia w polskim prawie
Zgodnie z art. 931 K.c.:
„§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.”
Jak wynika z powyższego, do dziedziczenia z ustawy dochodzą w pierwszej kolejności osoby, dla których spadkodawca był ojcem lub matką.
Dzieci spadkodawcy dziedziczą w pierwszej kolejności. Oznacza to, że w braku małżonka wyłączają one od dziedziczenia wszystkich dalszych krewnych zmarłego. Ich udziały są równe.
Nie tylko dzieci, lecz także dalsi zstępni spadkodawcy dziedziczą bezpośrednio po nim. To oni zatem muszą zostać wymienieni w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku lub w akcie poświadczenia dziedziczenia.
Zgodnie z art. 9341 K.c. – w braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
Rozszerzając krąg spadkobierców ustawowych o dzieci małżonka spadkodawcy, wskazywano, że uzasadnieniem takiej regulacji jest bliska więź, jaka powstaje pomiędzy małżonkiem a dziećmi drugiego małżonka. Poza ewentualną więzią tego rodzaju dzieci małżonka spadkodawcy stają się jego powinowatymi, gdyż przez zawarcie związku małżeńskiego z ich rodzicem nawiązany zostaje prawny stosunek powinowactwa.
Zobacz również: Czy pasierb ma prawo do spadku po ojczymie?
Kiedy dziedziczy pasierb?
Dziedziczenie przez pasierbów ma miejsce, gdy w chwili otwarcia spadku zostaną spełnione następujące przesłanki:
- nie istnieją spadkobiercy należący do wcześniejszych kręgów dziedziczenia (małżonek, zstępni spadkodawcy, jego rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa, dziadkowie i zstępni dziadków spadkodawcy);
- chodzi o dziecko małżonka spadkodawcy;
- oboje rodzice tego dziecka nie żyją.
Zatem przy braku testamentu ojciec jako pasierb nie może być powołany do dziedziczenia. Nie przysługuje mu także roszczenie o zachowek.
Zobacz również: Czy pasierb ma prawo do zachowku?
[PRZYCISK_3
Przykłady
Sytuacja Kasi
Kasia wychowywała się w domu ojczyma od szóstego roku życia, po tym jak jej biologiczny ojciec zmarł. Ojczym Kasi, mimo iż bardzo ją kochał, nigdy formalnie jej nie adoptował. Po śmierci ojczyma, cały majątek przeszedł na jego biologicznych dzieci, pozostawiając Kasię bez spadku. Kasia rozważała ubieganie się o zachowek, jednak dowiedziała się, że jako pasierbica nie ma do tego prawa.
Przypadek Tomasza
Tomasz od dwudziestu lat żył w przekonaniu, że jest biologicznym synem swojego ojca. Po jego śmierci, odkrył, że został adoptowany przez ojczyma, gdy był niemowlęciem. W testamencie ojczym Tomasz zostawił większość swojego majątku swoim nowym partnerom życiowym i ich dzieciom, pomijając Tomasza. Dzięki adopcji Tomasz był uprawniony do zachowku, co odróżnia jego sytuację od typowych przypadków pasierbów, którzy tego prawa nie mają.
Historia Jakuba
Jakub nigdy nie miał formalnych więzi z ojczymem, który poślubił jego matkę, gdy Jakub był już dorosły. Ojczym Jakuba zmarł, pozostawiając znaczny majątek, ale nie uwzględnił go w testamencie ani nie dokonał darowizn za życia, które mogłyby być traktowane jako przedpłata zachowku. Jakub, poszukując możliwości uzyskania części spadku, został poinformowany, że jako pasierb nie ma prawnego roszczenia do zachowku.
Podsumowanie
Artykuł wyjaśnia, że polskie prawo cywilne nie przyznaje pasierbom prawa do zachowku po ojczymach, chyba że zostali formalnie adoptowani. Przytaczając konkretne przykłady z życia, tekst podkreśla, jak przepisy prawne oddziałują na relacje rodzinne i jakie wyzwania mogą pojawić się przy dziedziczeniu majątku.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej dziedziczenia i zachowku? Skorzystaj z naszej oferty konsultacji online i pomocy w przygotowaniu niezbędnych pism, aby mieć pewność, że Twoje sprawy spadkowe są prowadzone zgodnie z prawem. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Randa prawny.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
