Meldunek w domu spadkobierców a ochrona przed wyrzuceniem
• Data: 2023-10-27 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Dziedziczenie mieszkania a problem osoby w nim zameldowanej to zagadnienie, które budzi wiele wątpliwości i obaw. Na przykładzie historii pewnej rodziny, gdzie część nieruchomości jest spadkiem po zmarłych dziadkach, a jedna z osób nadal jest zameldowana (wraz z dziećmi), chcielibyśmy przyjrzeć się bliżej, jakie prawa i obowiązki wiążą się z zameldowaniem w kontekście dziedziczenia nieruchomości. Czy osoba zameldowana ma prawo do spadku? Jakie są konsekwencje zameldowania w nieruchomości spadkowej? Odpowiedzi na te pytania będą kluczowe, aby zrozumieć, jakie prawa przysługują osobom zameldowanym w nieruchomościach, które stają się częścią spadku. Przyjrzyjmy się problemowi pewnej wnuczki:
Właścicielem połowy domu, w którym mieszkam, był mój dziadek, a drugiej połowy – babcia, oboje nie żyją. Dziadek swoją część przepisał mojej mamie, a co do części po babci nie zostało przeprowadzone dziedziczenie. Upomina się o to rodzeństwo mamy, a jest ich sześcioro. Oni od dawna w tym domu nie mieszkają, każde ma swoje mieszkanie. W domu tym mieszka mama i moje dwie siostry. Zameldowane jesteśmy w tym domu ponad 20 lat i tyle lat tu mieszkamy. Moja mama od kilku lat przebywa za granicą i przyjeżdża tu 2-3 razy w roku, cały czas jest tu zameldowana. Czy w takiej sytuacji mogę obawiać się, że mama mnie wymelduje z tego domu wbrew mojej woli? Czy powinnam się obawiać, że zostanę wyrzucona z tego domu, jeśli mamy rodzeństwo założy sprawę spadkową? Zauważyć chciałam, że z każdą z moich sióstr podzieliłyśmy się częściowo i każda ma osobne mieszkanie i moja mama również. A ja właśnie remontuję swoją wydzieloną część.
Meldunek a prawo do zamieszkiwania w lokalu
Nie należy mylić pojęcia wymeldowania, które jest czysto administracyjną czynnością wykreślenia z ewidencji ludności pod danym adresem, z eksmisją, oznaczającą fizyczne wysiedlenie danej osoby z mieszkania czy nieruchomości. Meldunek ponadto nie daje żadnego prawa do nieruchomości.
Obowiązek meldunkowy osób przebywających na terenie Rzeczpospolitej Polskiej ustanawia art. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych. W myśl art. 4 ustawy meldunek obejmuje między innymi zameldowanie w miejscu pobytu stałego lub czasowego i wymeldowanie z miejsca pobytu stałego lub czasowego.
Ze względu na cel ustawy (rejestracja faktów objętych ewidencją) ustawodawca w art. 15 ust. 2 dopuścił wymeldowanie w formie decyzji administracyjnej podejmowanej z urzędu lub na wniosek podmiotów mających w tym interes prawny, w sytuacji gdy osoba zobowiązana nie dopełnia obowiązku wymeldowania.
Zobacz również: Darowizna od obcej osoby
Matka jest jedną ze spadkobierców domu i chce eksmitować córkę - czy ma do tego prawo?
Pani mama będzie mogła Panią wymeldować, gdy opuści Pani miejsce zamieszkania, pod którym jest zameldowana. I tylko wówczas.
Zgodnie z treścią art. 222 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń”.
Nakłady na nieruchomość mogą być żądane przez osobę, która poniosła te nakłady, a w przypadku, gdy nastąpi eksmisja, można rościć roszczenia o zwrot nakładów.
Zobacz również: Zasiedzenie a spadek
Jak odzyskać nakłady poniesione na zamieszkiwaną nieruchomość nie będącą naszą własnością?
Możliwość dochodzenia roszczeń z tytułu nakładów (art. 226 i nast. Kodeksu cywilnego) przedstawia się różnie w zależności od tego, czy posiadacz rzeczy jest w dobrej, czy też w złej wierze. Ustawodawca oddzielnie normuje przypadek, w którym posiadacz jest, co prawda, w dobrej wierze, ale dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy.
Wyróżnić to można więc trzy sytuacje:
- Posiadacz jest w dobrej wierze; w takiej sytuacji może on:
- żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy,
- żądać zwrotu innych nakładów o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi.
Nakłady nie mają pokrycia w korzyściach, które posiadacz uzyskał, gdy wartość korzyści, jakie uzyskał on z rzeczy, jest niższa od wartości nakładów. Nakłady konieczne to takie nakłady, których celem jest utrzymanie rzeczy w stanie zdatnym do normalnego użytku, jak np. naprawy, remonty, konserwacja, składki na ubezpieczenie, zasiewy. Inne nakłady, to: - nakłady użyteczne, które zmierzają tylko do ulepszenia rzeczy,
- nakłady zbytkowne, które zmierzają do nadania rzeczy wyglądu lub charakteru odpowiadającemu upodobaniu tego, kto ich dokonuje (zobacz J. Ignatowicz „Prawo rzeczowe” Warszawa 2000 r. s. 169).
- Posiadacz jest w złej wierze – może on żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem. Samoistny posiadacz nieruchomości w złej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych przed wydaniem nieruchomości właścicielowi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 1988 r.; III CRN 229/88; OSNCP 1990 r. nr 12 poz. 153).
- Posiadacz jest w dobrej wierze, ale dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie nieruchomości lub o wezwaniu do zwrotu rzeczy stanowiącej własność Skarbu Państwa – może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.
Zobacz również: Pozew o eksmisję dorosłego syna wzór
Przykłady dziedziczenia mieszkania z osoba zameldowana
Spór o dziedziczenie mieszkania i prawa zameldowania: Rozważmy sytuację, gdy po zmarłych rodzicach pozostało rodzeństwo, z którego jedno mieszkało z rodzicami w rodzinnej posiadłości. Osoba ta jest zameldowana w tym domu przez długie lata. Teraz, po śmierci rodziców, pojawiają się spory i niejasności dotyczące dziedziczenia. Czy osoba zameldowana ma prawo do spadku? Czy będzie musiała opuścić mieszkanie? Okazuje się, że zameldowanie nie zwiększa praw do majątku spadkowego. Dziedziczenie odbywa się na zasadach ustawowych, choć możliwe jest włączenie kwestii roszczeń związanych z ewentualnymi nakładami na ten dom.
Dziedziczenie mieszkania w sytuacji braku testamentu: Kolejny scenariusz to sytuacja, w której osoba nie pozostawiła testamentu, a jej majątek, w tym mieszkanie, przekazywany jest zgodnie z ustawowymi przepisami o spadkobraniu. Jednak wewnątrz rodziny pojawia się pytanie o osobę zameldowaną w nieruchomości. Czy jej zameldowanie daje jej prawo do dziedziczenia? Jakie prawa przysługują pozostałym spadkobiercom? Zgodnie z prawem, jeśli osoba zameldowana nie jest spadkobiercą ustawowym, może żądać tylko zwrotu nakładów na nieruchomość. Właściciele mogą natomiast starać się o jej eksmisję.
Spór o nakłady na nieruchomość i ich zwrot: W trzecim przykładzie rozważmy sytuację, w której osoba przez wiele lat mieszkała i była zameldowana w nieruchomości, której nie była właścicielem. Przeprowadzała liczne prace remontowe i modernizacyjne, co przyczyniło się do zwiększenia wartości tej nieruchomości. Jednak po pewnym czasie nowy właściciel, który otrzymał to mieszkanie w spadku, decyduje o jej eksmisji. Osoba zameldowana skonfrontowana jest z pytaniem o zwrot nakładów, które poniosła na rzecz nieruchomości. Czy ma prawo żądać ich zwrotu od właściciela? Okazuje się, że tak (przynajmniej do pewnego stopnia), jednak nie ma prawa do samej nieruchomości.
Podsumowanie
Reasumując, fakt zameldowania nie daje prawa do nieruchomości. Osoby zameldowane mogą mieszkać w danej nieruchomości, ale nie oznacza to, że posiadają prawa własności. Właściciel nieruchomości może decydować o eksmisji i wymeldowaniu, a prawa do nieruchomości wynikają z dziedziczenia lub innych umów prawnych. Nakłady na nieruchomość mogą być zwracane, ale warunki różnią się w zależności od okoliczności. Osoba zameldowana w nieruchomości, która nie jest jej właścicielem, może być pozbawiona mieszkania w każdej chwili, jeśli właściciel zechce to zrealizować.
Należy zrozumieć, że osoba zameldowana może żyć w danej nieruchomości, ale to nie jest równoznaczne z posiadaniem prawa do spadku czy własności tej nieruchomości. Ostatecznie prawa do nieruchomości regulowane są poprzez dziedziczenie lub umowy prawne, a nie tylko przez fakt zameldowania. Zameldowanie przez osobę obcą, niedochodzącą do dziedziczenia z ustawy ani testamentu, nie zmienia jej sytuacji.
Oferta porad prawnych online
Jeśli masz problem podobny do opisanych, zapraszamy do skorzystania z naszych profesjonalnych porad prawnych online. Nasza oferta obejmuje konsultacje z doświadczonymi prawnikami specjalizującymi się w dziedziczeniu mieszkań, prawie zameldowania i innych kwestiach związanych z nieruchomościami. Rozwiąż swoje wątpliwości prawne wygodnie i bez wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami już teraz, a nasi eksperci pomogą Ci zrozumieć swoje prawa i obowiązki. Wypełnij formularz pod artykułem, aby zadać naszym prawnikom pytanie dotyczące Twojej sytuacji.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych - Dz.U. 1974 nr 14 poz. 85
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 1988 r., sygn. akt III CRN 229/88
4. J. Ignatowicz „Prawo rzeczowe” Warszawa 2000 r. s. 169
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
